Gwiżdż Feliks (1885–1952), poeta, uczestnik walk Legionów, działacz społeczny i polityczny na Podhalu, związany z obozem piłsudczyków. Ur. w Odrowążu w pow. nowotarskim 12 I, z rodziców górali. Ukończywszy w Krakowie IV Gimnazjum, uczęszczał na Uniw. Lwow. Pierwsze utwory literackie (poezje, proza, recenzje) ogłaszał w lwowskim „Tygodniku” B. Wysłoucha (od r. 1903), potem i w innych pismach. Brał czynny udział w pierwszych Zjazdach Podhalan, był sekretarzem i prezesem Związku Drużyn Podhalańskich. Był jednym z założycieli i pierwszym redaktorem nowo założonej w końcu 1912 r. „Gazety Podhalańskiej” w Nowym Targu, przeznaczonej również dla szerzenia świadomości narodowej na Spiszu i Orawie. W r. 1914 wstąpił do Legionów, brał udział w walkach 4. p. piechoty, dosłużywszy się stopnia porucznika. W r. 1918 wstąpił do W. P. W l. 1918–20 rozwinął działalność na terenie spisko-orawskim, następnie w Komitecie Plebiscytowym dla Spisza i Orawy. Po wystąpieniu z wojska w r. 1921, w stopniu kapitana, powrócił do literatury i dziennikarstwa, przekładał m. in. z j. czeskiego i słowackiego. W sejmach 1928–30 i 1930–5 był posłem z Bloku Bezpartyjnego Współpracy z Rządem w okręgu Wadowice–Nowy Targ. Z jego inicjatywy wniesiona została do sejmu i uchwalona ustawa z 20 III 1931 r. o likwidacji tzw. stosunków żelarskich (szczątków powinności pańszczyźnianych) na Spiszu polskim. W l. 1927–37 był redaktorem naczelnym tygodnika „Gospodarz Polski”, przeznaczonego dla chłopów. Był założycielem, potem wiceprezesem, a od 3 VIII 1935 r. do wojny prezesem Zarządu Głównego Związku Podhalan. Pełnił również obowiązki prezesa Tow. Uniwersytetów Wiejskich oraz członka Rady Instytutu Kultury Wsi. W l. 1935–8 wybrano go na senatora z woj. krakowskiego. Brał udział w pracach działającej na terenie chłopskim grupy obozu sanacyjnego, tzw. Kadry Działaczy Chłopskich. W r. 1936 został prezesem nowo założonego Tow. Przyjaciół Słowaków im. L. Štura (potem Tow. Współpracy Polsko-Słowackiej). Założył i był naczelnym redaktorem wydawanego w Warszawie miesięcznika „Ziemia Podhalańska” (1936–8). Po bankructwie koncepcji ówczesnych kół rządowych co do Słowacji i przejściu większości «hlinkowców» na usługi hitlerowskie pozostał mężem zaufania czynników rządowych dla spraw słowackich, celem przygotowania terenu pod nową akcję. W listopadzie 1936 r. został członkiem zarządu Związku Ziem Górskich. Po wybuchu wojny 1939 r. miał być komisarzem politycznym przy tworzonym w Polsce Legionie czesko-słowackim, ale klęska Polski pokrzyżowała te plany. Pozostał w Warszawie i brał udział w pracach konspiracyjnych Armii Krajowej (pseud. Kapitan Stryk), a następnie w powstaniu warszawskim jako komendant placu rejonu V (Sadyba). Po wyzwoleniu osiadł w Krakowie. Działał w konspiracyjnym Konwencie Organizacji Niepodległościowych, od kwietnia do lipca 1945 redagował wydawane w konspiracji pismo „Wolność i Prawda”; aresztowany w sierpniu t.r., w maju 1946 został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na pięć lat więzienia. Dzięki amnestii w październiku wyszedł z więzienia i poświęcił się znów pracy literackiej, opracowywał audycje góralskie dla radiostacji krakowskiej. Ponownie aresztowany 14 IX 1951, został przewieziony do więzienia mokotowskiego w Warszawie i oskarżony o szpiegostwo na rzecz wysłannika Rządu Polskiego na Uchodźstwie Andrzeja Czaykowskiego. Zmarł w szpitalu więziennym w Warszawie 27 V 1952 r.

Z jego osobno wydanych pozycji literackich wymienić należy dramat Podcięty dąb (1906), zbiory poezji: Fale (1907) i Kośba (1931), zbiory nowel: Dobrzy ludzie (1912) i Obrazy na szkle (1926), komedię Gody (1922) nagrodzoną na konkursie Związku Teatrów i Chórów Ludowych. Ogłosił z rękopisu pamiętnik uczestnika powstania chochołowskiego, górala Józefa Pilcha (1909). Jako pisarz obdarzony był niewątpliwym talentem literackim, zaliczony zaś być winien do grupy regionalnych pisarzy podhalańskich, dobrze znających góralszczyznę i jej obyczaje od strony ideowo-artystycznej; kontynuował on problematykę i obserwację W. Orkana. Wiele jego wierszy (np. Kiedy idę przez wieś z muzyką Malinowskiego) uzyskało szeroką popularność. Z przekładów z j. słowackiego wymienić należy: „Matka” J. Tajovskiego (1925), „Zakręt pod Rachowem” F. Krála (1950, tytuł oryginalny „Česta zarúbaná”), poza tym szereg utworów Botto, Grebač-Orlova, Žarnova, Nižnianskiego i in.

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; – Gałęzowski M., Poeci Legionów Polskich, „Przeszłość i Pamięć” 2004 nr 3/4 s. 50–2; Lam S., Współcześni pisarze polscy, W. 1919; Rzepeccy, T. i K., Sejm i senat 1928–33, P. 1928; Zachemski A., Ruch podhalański, W. 1930; – Machay F., Moja droga do Polski, Kr. 1938; – Własne zbiory autora dotyczące stosunków polsko-słowackich; – Informacje rodzinne, własnoręczna zapiska autobiograficzna w posiadaniu rodziny.

Jan Reychman